Chăn con công – Có ai còn nhớ không ?
Đó từng là những báu vật, tài sản lớn của mỗi gia đình trong thời bao cấp, mà phải dành dụm, nhịn ăn nhịn tiêu trong một thời gian dài mới có được. Thậm chí các đôi vợ chồng mới cưới còn được “thừa kế” chiếc chăn này từ bố mẹ như một món quà quý giá.
Cách đây khoảng ba chục năm về trước, một trong những “tài sản” quý mà nhà nào cũng cố gắng “tậu” cho bằng được là một cái vỏ chăn bằng vải hoa Trung Quốc. Có hai loại mà dân tình ưa chuộng là vải in hình những bông hoa rất to, giống như hoa phù dung và vải in hình con công – thường gọi là chăn con công, cả hai loại này đều có màu đỏ là chủ đạo. Riêng vải con công lại có nhiều loại: một công, hai công (có hai con công trống và mái âu yếm nhau), bốn công (tức bốn công đang tạo dáng)… Mỗi cái vỏ chăn hồi ấy, có lúc trị giá đến hàng chỉ vàng, và nhà nào có chăn con công thì thôi rồi, giữ gìn, cất giấu cho thật cẩn thận. Và cũng hồi ấy, rất nhiều vụ trộm lẻn vào nhà chỉ lấy đi mỗi cái vỏ chăn con công làm gia chủ bần thần cả tháng giời. Ở rừng, hôm nào trời nắng ráo, ấm áp là y như rằng, cả làng đỏ rực lên vì nhà nhà mang chăn ra phơi.
Tại sao nó đắt đỏ đến thế, quý giá đến thế? Chắc là vì ở thời bao cấp, cái thứ vải gì trong nước sản xuất được cũng không thể đem so với nó, và quan trọng hơn, nó lại là thứ bị cấm đoán buôn bán. Thì vốn dĩ cái gì bị cấm đoán cũng có giá cả. Dân buôn vải con công từ biên giới Trung Quốc về thường phải quấn tấm vải quanh người, mặc quần áo thật rộng (giống y như cánh buôn thuốc lá ở biên giới Tây Nam bây giờ) để che cho kín. Rồi ai muốn mua thì phải nhờ người này người nọ môi giới, người bán cũng phải biết chắc người mua đó không phải do mấy ông hải quan cài vào mới dám bán.Vải con công hồi ấy, cùng với phích nước, đèn pin, len sợi… là những mặt hàng xuất sứ từ TQ hấp dẫn vô cùng. Thế nên hồi chiến tranh biên giới, phía TQ thường thả rất nhiều những bao tải hàng, bên trong lót nilon để chống thấm nước, cho trôi trên sông Lô. Những món hàng này được bà con ta gọi là hàng tâm lý chiến. Hồi ấy mình còn bé, chẳng biết hàng tâm lý chiến là cái quái gì, và chắc chắn bà con ta cũng chẳng vì mấy cái bao tải hàng cho không biếu không ấy mà bỏ quê hương đất nước chạy qua biên giới. Trong những bao tải trôi lềnh phềnh trên sông ấy thường có gạo (rất ngon), mì chính, đường, vỏ chăn, đèn pin, len sợi… tức là toàn những thứ cần thiết cho nhu cầu hàng ngày của mỗi gia đình, đặc biệt là trong sự khó khăn của đời sống bao cấp.
Loại vải này bây giờ vẫn rất được các cô gái vùng cao ưa chuộng. thường thì các cô dùng để khâu thành những cái khăn vấn đầu như trong ảnh, cũng có khi dùng để may phần vạt trước của cái váy, trông hơi giống cái tạp dề. Chắc cũng vì màu sắc sặc sỡ nổi trội của nó, đỡ cho một phần công sức phải xe lanh, nhuộm lanh, dệt lanh.
Giờ đây, khi xã hội đã bước vào nền kinh tế thị trường, chẳng mấy gia đình còn sử dụng những chiếc chăn xưa cũ ấy, nó chỉ còn là một kỷ vật nhắc nhớ lại những năm tháng khó khăn. Điều kiện sống thay đổi và nâng cao, khiến các gia đình có vô vàn sự lựa chọn khác nhau, không chỉ là chiếc vỏ chăn hình hoa hay hình con công có duy nhất hai màu xanh và đỏ, mà mỗi năm đều có hàng trăm mẫu thiết kế ra đời với những sự kết hợp màu sắc phong phú theo nhiều phong cách khác nhau. Chính vì vậy, các bà mẹ có thể thỏa thích chọn những bộ chăn, gối và ga trải giường có họa tiết, màu sắc phù hợp với không gian và cách bài trí phòng ngủ của gia đình mình.
Còn tôi thì đến tận bây giờ vẫn giữ một chiếc. Cái vỏ chăn này mẹ tôi khâu bằng tay (tất nhiên là phải mua trong thời kì vụng trộm), rất khéo, có “cửa” để luồn ruột vào. Từ khi ra khỏi nhà, đi đâu tôi cũng mang theo nó. Mang cả về Hà Nội học đại học, đắp suốt mấy năm trời. Sau này khi có gia đình riêng, cũng mang ra đắp, nhưng đến lúc nó thủng một lỗ thì cất đi. Giữ mãi, mỗi lần dọn tủ, nhìn thấy nó lại nhớ những năm tháng thiếu ăn, thiếu mặc nhưng lúc nào cũng ăm ắp niềm vui, ăm ắp khát khao mơ mộng, và… nhớ mẹ nữa. Cho dù bây giờ mẹ đang ở ngay bên cạnh mình, 5 phút phi xe máy là có thể nhìn thấy mẹ, nhưng vẫn nhớ. Kì lạ thế chứ. Giống hệt hồi bé, chia tay mẹ ở chân dốc để vào trường, ở trường có nửa ngày mà cũng nhớ mẹ
quay quắt.
